 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Samohodno orudje JSU-152 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SU-152 je proizveden tokom ratnih godina u SSSR-u, a nakon iskustava u borbama protiv nemackih utvrdjenih tacaka, kada je nedostatak direktne vatrene podrske cesto dolazio do izrazaja. Kako klasicna vucna artiljerija nije bila pogodna za dejstvo u prvim borbenim linijama, novembra 1942. god. doneta je odluka o proizvodnji samohodnog orudja naoruzanog haubicom ML-20 od 152mm. Vec decembra bila su gotova tri razlicita prototipa, a za dalji razvoj izabran je model KV-14 (oznacen i kao ''objekt 236''), da bi u januaru izvedeno opitovanje na poligonima. U februaru ovo vozilo usvojeno je u naoruzanje pod oznakom SU-152, a zatim je odmah zapoceta i serijska proizvodnja. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kao osnova novog vozila posluzio je provereni tenk KV-1, na koji je nakon manjih modifikacija, ugradjena top-haubica ML-20. Konstrukcijski SU-152 nalikovao je ostalim sovjetskim vozilima ove vrste. Municija je bila u prednjem delu oklopnog tela, nakon koga je bilo borbeno odeljenje i na kraju motorno-transmisiono odeljenje. Top je bio ugradjen nesto desno od centra, i imao je ograniceno kretanje po horizontali od samo 12 stepeni. Vozac, nisandzija i jedan posluzilac bili su levo od topa, a komandir i drugi posluzilac desno. Unutar vozila bila su tri rezervoara ukupne zapremine preko 600l, a za potrebe duzih marsevanja dodavani su i spoljni rezervoari, skupa 4 po 90 l zapremine. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| SU-152 je proizvodjen tokom 1943. godine i na frontu se pokazao kao vrlo korisno i efikasno orudje. Iako je inicijalno projektovan za dejstvo po dobro zasticenim objektima fortifikacije, zahvaljujuci velikom kalibru topa i masi granate, pokazao se i kao odlicno resenje u borbi protiv najtezih nemackih tenkova, pa su mu vojnici nadenuli nadimak ''Ubica zveri''. Za protivtenkovsku borbu koriscene su pancirne granate BR-540, tezine 48,8 kg. Borbenu moc narusavao je mali borbeni komplet od 20 granata i dugo vreme ponovnog punjenje topa. Takodje i ergonomski uslovi za posadu bili su veoma losi. Potencijal novog orudja uocen je tokom Kurske bitke. U pocetnoj fazi korisceni su defanzivno, najcesce iz zasede. Snazni top mogao je unistiti bilo koji nemacki tenk, cak iako nije doslo do penetracije oklopa pogodjeni tenkovi su bili tesko osteceni usled velike kineticke energije projektila. Cak i fragmenti trenutno - fugasnog projektila mogli su probiti 20-30mm celika, sto je moglo unistiti lako oklopljena vozila. SU-152 su se posebno isticali u napadu na tesko utvrdjene linije, gde je opet strahovita razorna moc projektila dolazila do izrazaja. Ovo samohodno orudje prizvodjeno je do kraja 1943. god., ukupno blizu 700 primeraka, kada ga je na montaznim linijama zamenio bolje oklopljen model JSU-152 (JS od Josif Stalin, U-Ustanovka, samohodni, u en. transkripsiji oznaka ja ISU). Ovaj model je za osnovu imao nove tenkove JS-2 i za razliku od modela SU-152, nadgradje je bilo znatno vece i komfornije za rad posade, a ugradjivan je nesto drugaciji model haubice ML-20S. Ceona strana je bila zasticena oklopom od 90-60mm debljine, bocne strane nadgradja sa 75mm, bokovi oklopnog tela sa 90mm i zadnji deo sa 60mm celika.Novi model je bio u proizvodnji od novembra 1943 pa do1947 god. i ukupno je proizvedeno 3.242 primeraka. Uporedo je izradjivana i verzija sa orudjima 122mm (JSU122), sa ukpno 2.860 proizvedenih primeraka. Od ukupno proizvedene kolicine oko 2300 izgubljeno je do kraja rata. JSU-152 je nastavio koristiti ime svoga pretka SU-152 - "Zveroboj". Iako nije inicijalno projektovan kao lovac tenkova, mocno orudje mu je omogucilo da se suprostavi i najboljim nemackim tenkovima. Ovo orudje je jako uspesno bilo i u gradskim borbama na ulicama Budimpeste i kasnije Berlina, kada su teski fugasni projektili lako unistavali utvrdjene tacke. U tim trenucima najopasniji protivnik je bila pesadija naoruzana Pancerfaustima, sa kojima je dejstvovala sa krovova i terasa. Zbog toga za obezbedjenje bokova je isturana pesadija sa automatskim oruzjem i plamenobacacima. JSU-152 je ponekad koriscen i kao klasicno artiljerijsko orudje za posredno gadjanje sa dometom od 13km. Formacijski JSU-152 su se nalazili u samohodnim art. pukovima, koji su bili sacinjeni od 5 baterija sa po 4 vozila. Sa komandim orudjem skupa 21 JSU-152. Zbog vaznosti ovih pukova bili su podredjeni visim komandama. Nakon rata ova samohodna orudja su ostala u upotrebi sve do sedamdesetih godina i to mahom kod Sovjetskih saveznika. Nakon rata su modernizovana, ugradnjom protivavionskog mitraljeza i motorom V-54K, sa tenka T-54. Takodje povecan je i borbeni komplet na 30 granata, a ugradjen je novi nisan i radio stanica. Veci broj ovih orudja je uzeo ucesca u nekoliko Blisko - istocnih ratova izmedju Arapa i Izraelaca. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
JSU-152 U Jugoslovenskoj armiji
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| .....Jugoslenenska Armija je u svome inventaru imala samo jedno samohodno orudje JSU-152, do koga je dosla na veoma zanimljiv nacin. Dalji tekst je napisan na osnovu priiloga o JSU-152, koji je objavljen u magazinu "Arsenal" br.31, autora Aleksandra Radica. Naime tokom prodora jedinica Drugog ukrajinskog fronta u Banat 1944. g. jedna samohotka ovog tipa je ostala zaglavljena u blatu, na lokaciji koja je oko 2km od Pancevackoh mosta, prema Pancevu. Nakon vise pokusaja izvlacenja, pripadnici Crvene armije su odustali i napustili zaglavljeno vozilo. Tokom burnih dogadjaja koji su sledili, na samohotku u blatu Dunavskog rita je privremeno zaboravljeno. Godine 1946., tehnicki oficir 1.tenkovskog bataljona, 2. tenkovske brigade Stojimir Ilijevic - Gerila, se zainteresovao za sudbinu zaglavljenog orudja, i nakon dobijanja odobrenja i nephodnih priprema, odlazi na lice mesta. Tehnika izvlacenja sastojala se u tome, da su pod samohotku podbacen veliki broj starih automobilskih guma te je ona malo uzdignuta. Zatim je taj proces nastavljen sa deblima, te se nakon 4-5 dana truda vozilo naslo na cvrstom terenu. Veliko iznenadjenje je bilo da je motor i nakon dugog stajanja u blatu i dalje besprekorno radio. Ovaj unikatni JSU-152, je zatim zeleznicom prebacen u Logatec, a zatim u Ziri uz komandu Druge ten. brigade. Nakon marsa prema Poljanama, kod Skofja Loke, deo puta pod teskim vozilom se urusio te je doslo do visestrukog prevrtanja vozila i pogibije jednog vojnika. Uz pomoc jednog T-34 samohotka je vracena put, a sledeci izazov je bio most kod Skofja Loke, koji jedva da je izdrzao nepredvidjen teret. Kako je ovo vozilo bilo nepogodno za uske planinske puteve Slovenije, prebaceno je u Tenkovsko uciliste u Beloj Crkvi. Kako je ovo prestizno vozilo bilo jedino u armiji, na njemu nije izvodjena obuka, ali je ucestvovalo u vezbama i rado je prikazivano. Slike koje prate ovaj tekst su i nastale tokom jednog tehnickog zbora, priredjenog u Beloj Crkvi juna 1948.g. Nakon poznate rezolucije Informbiroa iz 1948.g., kako je Tenkovsko uciliste bilo neposredno pored granice, doneta je odluka o njegovom izmestanju u neposrednoj blizini Banja Luke. Pomenuti Stoijimir Ilijevic se ponovo srece sa ovom samohotkom 1954.g. U to vreme radjeno je na osvajanju proizvodnje mnogih delova za tenk T-34, a izmedju ostaloga i menjacke kutije. Prvi pokusaji nisu donosili ohrabrenje, a sa jednim doradjenim primerkom, Stojimir se upucuje u B. Luku, zarad isprobavanja na tenku T-34. Medjutim nakon ponovnog susreta sa JSU-152, odlucuje da menjacku kutiju isproba bas na ovoj samohotki koja je teza i ima nesto snazniji motor od T-34. Ispitivanja su trajala 200 casova voznje,a anagdota kaze da su jednom prilikom tokom posete 17 generala u sklopu jednog kursa usavrsavanja, dobili priliku da voze JSU-152. Kada su saznali da se na njoj nalazi domaca menjacka kutija, odmah je doneta odluka o serijskoj proizvodnji. Ipak, kasnije, istrosena samohotka je zavrsila kao meta na poligonu Manjaca. Tako je zavrsena karijera jedinog JSU-152 U Jugoslovenskoj armiji. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tehnicki podaci |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Na tehnickom zboru u Beloj Crkvi, juna 1948.g.. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pocetna
strana
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
